Denken en teveel denken
De ‘algemene’ theorie is dat autisten meer, vaker en langer denken dan de gemiddelde mens. Dit komt door een zwakke centrale coherentie en door het vermogen om veel details te zien (Uta Frith, 2003; autism, explaining the Enigma). Want al die details zouden moeten worden doorgedacht totdat het ‘hele plaatje’ klopt. En dat verklaart het vele denken.
Veel denken op zichzelf is niet zo’n probleem. Het wordt pas een probleem, wanneer je niet meer kan stoppen met denken. Dan leidt veel denken tot rumineren of tot piekeren.
Rumineren is herhaaldelijk negatief denken over het verleden, en wordt algemeen gezien als de voedingsbodem voor depressiviteit.
Piekeren is herhaaldelijk negatief denken over de toekomst, en wordt in verband gebracht met angsten. Depressiviteit en angststoornissen komen vaak voor bij mensen met autisme.
Hoe kan het dat niet iedereen met autisme lijdt aan depressies en angsten?
Want met denken op zich is niets mis. Denk ik. Denken op zich is een kwaliteit, het betekent kunnen reflecteren op externe gebeurtenissen. Wat is dan het nadeel van veel denken?
Hier en nu
In het kort is het belangrijk om in het ‘hier en nu’ te leven en om ‘gedachten los te kunnen laten’. Veel denken wordt pas vervelend, wanneer het denken blijft hangen in ‘het verleden’ of wanneer het denken blijft plakken aan ‘de toekomst’. Veelvuldig en negatief denken over het verleden of over de toekomst is een vermijdingsreactie om de eigen emoties te leren begrijpen.
Rumineren
CGT
Mindfulness -> ToM & sociale communicatie
ACT
Rumination – reflection questionaire
Piekeren
Kwetsbaarheidsfactoren
- Zelfcompassie -> interventie: verhogen van zelfcompassie
Self-kindness (jezelf behandelen met begrip en zorg in plaats van strenge zelfoordelen)
Sense of common humanity (iedereen maakt fouten!)
Mindfulness (bewust ervaren, bewust zijn van de ervaringen tot nog toe)
- Neuroticisme (m.n. angst!)
Snel gestrest en van streek (versus tevreden met zichzelf en zelfverzekerd)
Prikkelgevoeligheid???
- Intolerantie van onzekerheid -> versterkt de stemming
ASS ->
Moeite met veranderingen
Moeite met schakelmomenten
Piekeren & rumineren is herhaald negatief denken
Hoge comorbiditeit angst & depressie
Niet uitsluitend piekeren -> angst/ rumineren -> depressie | continuum temporeel
Bevestiging van het zelf
Zelfcompassie
Zelfverzekerdheid (itt neuroticisme)
Hogere tolerantie van onzekerheid
CC:
– Detailwaarneming -> puzzelen tot het plaatje klopt (ja!)
– Dwangmatig denken -> ja, in Hier&Nu -> niet persé negatief
– Rumineren & piekeren = verleden & toekomst
Of: ‘anders denken’: de logica der dingen willen doorgronden…
Oefeningen
Om in hier en nu te blijven
Om gedachten ‘los te laten’
Sporten
‘Fiepen’, ergens helemaal in op gaan
Mediteren
Maak een lijst met bezigheden die jou helpen om je gedachten los te laten
Maak een lijst met bezigheden die jou helpen om in het hier en nu te blijven